Boekentips

Reflecteren
In onze snel veranderende samenleving en omgeving wordt van mensen flexibiliteit verwacht. Dat vraagt om competenties als samenwerken, kritisch denken, creativiteit én aanpassingsvermogen. Een leven lang leren is een must. De kwaliteit van het team is een belangrijke factor om het uiterste uit ieder kind te kunnen halen. De leerkrachten en onderwijsassisstenten zijn de stuwende kracht achter de ontwikkeling van onze leerlingen. Zij zorgen voor een leeromgeving die uitdaagt, de nieuwsgierigheid van kinderen prikkelt en die ruimte biedt om te experimenteren. Dit gebeurt binnen een professionele cultuur.

De professionele cultuur is een klimaat waarin alle betrokkenen in een school samenwerken om te reflecteren, te onderzoeken en te professionaliseren. Binnen een professionele cultuur bevragen medewerkers elkaar kritisch om met elkaar verbeteringen te realiseren. Ook kunnen ze systematisch reflecteren op hun eigen handelen om zo voortdurend in ontwikkeling te blijven. Reflectie is belangrijk. Mensen die niet reflecteren, vertonen oud gedrag en leren minder. Een valkuil is om altijd te vertrouwen op ervaring. Dan voeg je nooit iets nieuws aan jezelf toe. Reflecteren is een onmisbaar onderdeel van het leren.

In het boek van Galenkamp & Schut (2021) is het uitgangspunt dat alle gedrag is aangeleerd, en dus kan ook nieuw, professioneel gedrag worden aangeleerd. Professioneel gedrag leidt tot het behalen van de doelen van de school en tot welbevinden, van jezelf en van de ander.

Cultuur is grotendeels onbewust, maar is zeer nadrukkelijk in de school aanwezig. Ingesleten gewoonten, oud zeer, aannames; dit kan allemaal leiden tot onprofessioneel gedrag van volwassenen in en rond de school. In dit boek wordt het belang een professionele schoolcultuur helder beschreven. Een professionele schoolcultuur begint bij een heldere koers, dit ligt ten grondslag aan het gedrag. Wil je het gedrag veranderen dan zal je vanuit daar moeten starten.

Professionele dialoog
Niet oordelen, maar met elkaar in gesprek gaan. Een dialoog is meer dan een ‘fijn gesprek’ voor mij. Met een dialoog heb ik als doel ruimte te maken voor (nieuwe) inzichten. Deze inzichten ontstaan door de wisselwerking in het gesprek. Door in dialoog te gaan met elkaar merk ik dat de focus niet ligt op het geven van een oordeel, maar dat je ruimte geeft voor ieders zienswijze.

De vragende/onderzoekende houding van Socrates is de houding die eenieder dan het beste kan aannemen; doorvragen! Het boek ‘Socrates op sneakers’ (Wiss, 2020) vind ik een luchtig geschreven boek waarbij je een spiegel wordt voorgehouden; hoe vooronderstellingen leiden tot ruis in je gesprekken. En hoe het stellen van goede vragen en echt luisteren helpen om elkaar beter te begrijpen. Op deze manier ‘in gesprek’ gaan vind ik belangrijk, maar zeker ook prettig. Je geeft een gesprek daarmee meer diepgang.

Na de klassenbezoeken is dat ook de manier waarop ik het gesprek voer met de leerkrachten. Ik oordeel niet, maar stel vragen. Zij zijn immers de professionals. Waarom hebben ze bepaalde keuzes gemaakt in hun handelen? Hoe kijken ze daarop terug. Vaak zien zij zelf wat wel werkte en wat niet. En zo komen ze ook tot inzichten wat ze een volgende keer eventueel anders gaan doen.  Doordat zij zelf tot bepaalde inzichten komen, is het veel effectiever dan dat ik alles ‘voorkauw’; zij hebben de regie over hun eigen handelen en ik geef ze ruimte en vertrouwen. Van leerkrachten krijg ik terug dat ze het fijn vinden hoe wij in gesprek gaan na een klassenbezoek en dat maakt een bezoek van mij bij hun les ook minder spannend.