Mijn visie op leiderschap

Voor mij is leiderschap in balans  zijn. Als schoolleider wil dat zeggen dat de leiderschapspraktijken uit de Beroepsstandaard schoolleiders PO een samenhangend geheel zijn waarbij steeds naar balans wordt gezocht. Verbinden, samenwerken én organiseren; deze drie woorden geven de balans aan tussen mijn harde en zachte kant. Deze balans is voor mij belangrijk om de rol van schoolleider goed te kunnen vervullen. Aandacht voor het financiële/bedrijfskundige deel vind ik minstens zo belangrijk. Geld moet immers de visie volgen en niet omgekeerd. Dit kan alleen als je weet waar je het over hebt. Een financieel beleid kan niet los worden gezien van de inhoud van het onderwijs; het is ondersteunend en faciliterend aan het realiseren van de primaire taak van het onderwijs
(Wolsing & Verbiest, 2016).

Visiegericht werken

Het begint met ‘the why’, deze moet helder zijn; wat is ons doel, waar streven we naar. Een heldere en gedeelde visie is van belang binnen de school om te komen tot concrete leer- en ontwikkelingsdoelen. Werken doe je vanuit een visie; visie zorgt voor gerichte inzet van energie in de school. De visie wordt in het dagelijks handelen vertaald. Om binnen het team bewust te blijven van de visie is het goed deze periodiek op de agenda te zetten; past ons handelen nog steeds bij onze visie?

Regels en procedures zijn leidend geworden. Bij veel organisaties moet de ‘pijl’ vandaag de dag eerst door een systeemwereld van wetten en regels, en landt in onze bedrijfskundige logica dan vanzelf bij de bedoeling, de kern. Begin bij de bedoeling en vandaar uit ga je naar buiten. Met andere woorden de pijl moet andersom. Systemen moeten ondersteunend zijn, in plaats van leidend. De professional met te veel interesse voor de systeemwereld verliest de interesse in het vak. Bij organisaties waar de pijl van buiten naar binnen wijst, worden professionals vooral uitvoerders van regels (Hart, 2022).                                                                                                                                           

Vakmanschap leerkracht

Werken vanuit:
=> Vertrouwen vakmanschap leerkracht;
=> Verbinding; vragenstellen in plaats van oordelen;
=> Zichtbaar en toegankelijk zijn;
=> Leren/reflecteren stimuleren.

Kwaliteit van onderwijs

De PDCA-cyclus (Plan, Do, Check, Act) van Deming is een manier om cyclisch te werken. De PDCA-cylcus gaat over het besturen van processen (Wolsing & Verbiest, 2016). Cyclisch werken betekent dat er steeds opnieuw bepaald wordt aan welke verbetering gewerkt wordt en welke concrete resultaten men wil bereiken. Ik gebruik altijd liever de PDSA in plaats van de PDCA. Het geeft duidelijker aan wat er van de -C- wordt verwacht. De -C- wekt de indruk dat het gaat om het afvinken en momentopnames; zijn de gestelde doelen behaald? Er hangt voor mij een hoog inspectie-gehalte aan. De -S- maakt duidelijker dat het gaat om het onderzoeken van de resultaten, dus meer diepgang. Welke data is er? Wat ging er goed? Wat ging er minder goed? Waar kan dat door komen? Door op deze manier te werken ben je met elkaar bezig met kwaliteit; kwaliteitsverbeteringen en/of kwaliteitsborging. Doordat de cyclus zich herhaalt, leidt het doorlopen van de stappen tot een voortdurende verbetering van de resultaten.

Dienend leiderschap en dagelijks handelen

Met dienend leiderschap wil ik met plezier bijdragen aan de groei en ontwikkeling van de mensen om mij heen. Hierbij stel ik de belangen van anderen op de eerste plaats. Dat wil overigens niet zeggen dat ik mijzelf wegcijfer of mijn eigen behoeften uit het oog verlies. Binnen de scholen zijn we dagelijks bezig met de ontwikkeling van onze leerlingen. Om dat goed te kunnen blijven doen, is het belangrijk om ook zelf te blijven ontwikkelen. Dat betekent dat ook ik kritisch naar mijzelf moet kijken.  Voorbeeldgedrag is essentieel bij leiderschap. Als ik niet goed voor mezelf zorg, mezelf wegcijfer en niet duidelijk ergens voor sta of aangeef wat ik nodig heb, wat voor voorbeeld geef ik dan? (Nuijten, 2021). En hoe dienend is dat? Voor mij is het belangrijk dat ik kan leiden vanuit de persoon die ik ben; ‘leadership from the inside out’ en zorgen dat iedereen in zijn/haar kracht staat, zowel leerlingen als leerkrachten.

Kouzes en Posner (zoals weergegeven in Buschman, 2016) stellen dat krachtige leiders de weg tonen, inspireren vanuit een gedeelde visie, het proces ter discussie stellen, anderen in staat stellen te handelen en bemoedigen het hart.  Het gaat hierbij niet om persoonlijke kenmerken, maar juist om dagelijks handelen. Deze vijf vaardigheden met passende handelingen worden in onderstaande figuur weergegeven.

Het belangrijk om ook zelf te blijven ontwikkelen. Dat betekent dat ook ik kritisch naar mijzelf moet kijken. Voorbeeldgedrag is essentieel bij leiderschap, ‘toon de weg’.